Ι. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΟΡΜΟΥ

1. H Mεθοδολογία της Έρευνας στις Μεταφραστικές Σπουδές

Μαρία Σιδηροποπούλου

Χαρτογράφηση των περιοχών και μεθόδων της μεταφρασεολογίας με σκοπό την καθοδήγηση μεταφρασεολόγων ερευνητών. Το μάθημα αναλύει τομείς της μεταφραστικής έρευνας, εκθέτει θεωρητικά μοντέλα που χρησιμεύουν στην ανάλυση μεταφρασεολογικών θεμάτων, παρουσιάζει ερωτήματα, ισχυρισμούς και υποθέσεις από την αρχική σύλληψη μέχρι το σχεδιασμό μιας ερευνητικής μεταφρασεολογικής εργασίας. Ασχολείται με την επιλογή και ανάλυση μεταφρασεολογικών δεδομένων, με βασικά θέματα κατά το στάδιο της συγγραφής και της προφορικής υποστήριξης μιας μελέτης, και με την αξιολόγηση της έρευνας. Απαιτείται η αναζήτηση ερευνητικών θεμάτων σε επιστημονικά περιοδικά προκειμένου να εντοπιστούν είδη μεταφρασεολογικής έρευνας, μεθοδολογικοί χειρισμοί κτλ. Το μάθημα διευρύνει την οπτική περί των θεμάτων με τα οποία ασχολείται η μεταφρασεολογική έρευνα και προετοιμάζει τη συγγραφή της διπλωματικής εργασίας.

2. Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία

Γιώργος Βάρσος

To μάθημα προσεγγίζει το πεδίο της ευρωπαϊκής  λογοτεχνίας στην πολλαπλότητα των λογοτεχνικών παραδόσεων που συνθέτουν τη νεώτερη ιστορία του. Με βάση την ανάλυση συγκεκριμένων λογοτεχνικών κειμένων διαφόρων γλωσσών και εποχών υπενθυμίζονται και ελέγχονται βασικά φιλολογικά δεδομένα κρίσιμων στιγμών της ιστορίας αυτής και εξετάζονται συναφή ζητήματα λογοτεχνικής θεωρίας και κριτικής. Οι φοιτητές εργάζονται παράλληλα σε θέματα της επιλογής τους, με βάση τις διαφορετικές ειδικότητες και τα ενδιαφέροντά τους.

3. Θεωρία της Μετάφρασης

Ανθή Παπαγεωργίου

Η διεπιστημονική φύση της μετάφρασης είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη πολλών και διαφορετικών θεωρητικών προσεγγίσεων των μεταφραστικών ζητημάτων τις τελευταίες δεκαετίες. Στόχος του μαθήματος είναι η παρουσίαση των σημαντικότερων σύγχρονων, κυρίως, θεωριών, καθώς και η κριτική κατανόησή τους από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, ώστε να γίνει αντιληπτός ο πολυεπίπεδος χαρακτήρας της μεταφραστικής πράξης. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα εξετάσουμε, μεταξύ άλλων, το ζήτημα της ισοδυναμίας, τις λειτουργικές θεωρίες και τη σύνδεση της μετάφρασης με τις πολιτισμικές σπουδές και τη φιλοσοφία.

4. Μετάφραση και Νέες Τεχνολογίες

Μαβίνα Πανταζάρα

Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τα σύγχρονα υπολογιστικά εργαλεία που υποστηρίζουν τη μεταφραστική πράξη. Προσεγγίζονται ζητήματα που αφορούν την ανάπτυξη και τη χρήση ηλεκτρονικών λεξικών, παράλληλων και συγκρίσιμων σωμάτων κειμένων, γλωσσικών εργαλείων σύνταξης και επιμέλειας κειμένου. Οι φοιτητές εξασκούνται στην αναζήτηση και τεκμηρίωση μέσω Διαδικτύου, στα συστήματα μεταφραστικής μνήμης, στη δημιουργία δίγλωσσων/πολύγλωσσων ορολογικών βάσεων δεδομένων και στη συνεργατική εξ αποστάσεως μετάφραση.

ΙΙ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

Εργαστήριο Γαλλικής κατεύθυνσης I: Ορολογία Ευρωπαϊκών Θεσμών

Μαβίνα Πανταζάρα

Εισαγωγή στις βασικές έννοιες της ορολογίας και της ορογραφίας και στις εφαρμογές τους με στόχο τη μεταφραστική διαδικασία. Προσεγγίζονται έννοιες όπως ειδικό λεξιλόγιο, θεματικό πεδίο, σχέση έννοιας και όρου, διερευνώνται ζητήματα που αφορούν την ανάπτυξη, τη χρήση και την τυποποίηση της ορολογίας και μελετώνται τα χαρακτηριστικά του επιστημονικού και τεχνικού λόγου. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μεθοδολογία του μεταφραστή σε θέματα αναγνώρισης και απόδοσης των όρων ενός κειμένου. Στο πλαίσιο του εργαστηρίου οι φοιτητές εξασκούνται στην ορολογική αναζήτηση και τεκμηρίωση, στη χρήση εξειδικευμένων γλωσσικών πόρων (λεξικά, θησαυροί, γλωσσάρια) και στην κατάρτιση δίγλωσσων ορολογικών δελτίων και γλωσσαρίων.

Εργαστήριο Γερμανικής κατεύθυνσης I: Ορολογία Ευρωπαϊκών Θεσμών

Olaf Seel

Το μάθημα στοχεύει στο να εξοικειώσει τους φοιτητές με την ορολογία και την υφολογία των κειμένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των επιμέρους θεσμών της. Με γνώμονα τους παραπάνω στόχους, αρχικά θα παρουσιαστούν οι βασικές αρχές της ορολογίας και της περιγραφής της. Αναλύονται βασικά σχετικά ζητήματα, όπως λ.χ. ειδικό λεξιλόγιο, ορολογική θεματική περιοχή, σχέση νοήματος και ονομασίας, ανάπτυξη, χρήση και παγίωση ορολογίας. Έπειτα, παρουσιάζονται βασικές πτυχές της ΕΕ, όπως λ.χ. η ιστορική εξέλιξή της, η δομή και λειτουργία των θεσμών και των οργάνων της, οι διάφοροι τομείς που δραστηριοποιείται πολιτικά η ΕΕ. Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στην ορολογία των προαναφερθέντων πτυχών της ΕΕ, αλλά και στην ορολογία που σχετίζεται με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Σ’ αυτό το πλαίσιο θα μεταφράζονται κείμενα με σχετική ορολογία από τα γερμανικά στα ελληνικά. Παράλληλα, θα δοθεί βάση στην εξοικείωση των φοιτητών με ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων ορολογίας και ηλεκτρονικά λεξικά που σχετίζονται με την ΕΕ και τους θεσμούς της. Τέλος, επιδιώκεται ο κάθε φοιτητής να δημιουργήσει στο πλαίσιο του μαθήματος μια προσωπική δίγλωσση βάση δεδομένων όρων σχετική με την ορολογία της ΕΕ που θα μπορεί να χρησιμεύσει ως εργαλείο για το όποιο μελλοντικό μεταφραστικό τους εγχείρημα.

Εργαστήριο Αγγλικής κατεύθυνσης Ι: Λογοτεχνική μετάφραση Ι

Ευτέρπη Μήτση

Στο Εργαστήριο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Ι της αγγλικής κατεύθυνσης θα μεταφραστούν έξι διηγήματα του 19ου αιώνα, τα οποία είναι αντιπροσωπευτικά της ιδεολογίας του Ρομαντισμού, όπου τέχνη και ζωή αποτελούν μια ολότητα και όπου οι ανθρώπινες σχέσεις, ο έρωτας, η αγάπη, το μίσος, πλαισιώνονται από ιστορικά γεγονότα, πολιτικά πάθη και ταξικές συγκρούσεις.Τα διηγήματα συνδέονται ακόμη με κοινά θέματα και μοτίβα όπως το γοτθικό και υπερφυσικό στοιχείο, η απώλεια και η οδύνη, αναδεικνύοντας  γυναικείους χαρακτήρες και θέματα φύλου μέσα από τη λογοτεχνία του φανταστικού.  

Το εργαστήριο διεξάγεται ως εξής: κάθε φοιτήτρια αναλαμβάνει τη μετάφραση ενός σύντομου αποσπάσματος ανά μάθημα, το οποίο μοιράζεται στις υπόλοιπες, διαβάζεται και συζητείται στο εργαστήριο. Οι φοιτήτριες καλούνται να προσεγγίσουν με ευαισθησία το ρομαντικό κείμενο και να εξοικειωθούν με τον λόγο και το ύφος του συγγραφέα.Το σύνολο αυτών των μεταφράσεων αποτελεί την πρώτη εργασία, ενώ η δεύτερη εργασία είναι η επιμέλεια της μετάφρασης ενός διηγήματος, η οποία συνοδεύεται από μια φιλολογική ανάλυση (4-5 σελ.) και παραδίδεται στο τέλος του εξαμήνου.

Εργαστήριο Αγγλικής κατεύθυνσης ΙI: ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ - Η ΜΑΥΡΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ Η ΗΧΩ ΤΗΣ

Χριστίνα Ντόκου

Εισαγωγικό σημείωμα—Σκεπτικό μαθήματος

Με γνώμονα την θεωρητική οπτική του Αμερικανού πατέρα των Πολιτισμικών Σπουδών, Stephen Greenblatt, ο οποίος ορίζει μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ κειμένου και κουλτούρας βασισμένη στην χειραγώγηση «κωδίκων», αλλά και με βάση θεωρίες της μετάφρασης που αποβλέπουν στον ικανό χειρισμό ενός «πλούσιου» πληροφοριακά κειμένου ως προς το πολιτισμικό ιδιόλεκτο που αντικατοπτρίζει, στο παρόν εργαστηριακό μάθημα θα ασχοληθούμε με την πρακτική της «πολιτισμικά υπερκειμενικής» μετάφρασης της ποίησης από τα Αγγλικά στα Ελληνικά. Συγκεκριμένα θα επεξεργαστούμε επιλεγμένα κομμάτια από το αμετάφραστο έργο δύο σημαντικών εκπροσώπων της Αφροαμερικανικής ποίησης, του Paul Laurence Dunbar (1872-06), ενός από τους πρώτους ευρέως αναγνωρισμένους Αφροαμερικανούς ποιητές και από τους κορυφαίους του κινήματος της «Αναγέννησης του Χάρλεμ», και της διάσημης ποιήτριας και ακτιβίστριας Audre Lorde (1934-92), αρχικό μέλος του κινήματος της «Μαύρης Τέχνης». Αν και τους ενώνουν πολλά και ιδιάζοντα στοιχεία, τους χωρίζουν 40 σημαντικά χρόνια διαμόρφωσης της Αμερικανικής κοινωνίας και τέχνης πάνω σε θέματα ταυτότητας. H ποίησή τους αντιδιαστέλλεται και μεταξύ τους, και ως προς πολλούς-ές άλλους-ες Αφροαμερικανούς-ίδες ποιητές-τριες όσον αφορά στο πως προσεγγίζουν και συμβάλλουν (σ)την ιστορική διαδικασία αφύπνισης της Μαύρης συνείδησης, η οποία οδήγησε από κίνημα για τα δικαιώματα των  Αφροαμερικανών τη δεκαετία του 1960 στα κινήματα για τα δικαιώματα των μειονοτήτων ως σήμερα. Δεν νοείται επομένως σωστή μετάφρασή τους που δεν θα αναγνωρίζει και δεν θα αντικατοπτρίζει αυτή τη διαφορετική πολιτισμική και αισθητική τοποθέτησή τους, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αλληλοσυμπληρώνονται.

Κριτήρια

Τα κείμενα πάνω στα οποία θα δουλέψουμε έχουν επιλεγεί με τα εξής κριτήρια:

Α. τη συνάφειά τους με το ειδικό θέμα του Εργαστηρίου μας, και ιδίως ποιήματα που λειτουργούν ως χαρακτηριστικά πορτραίτα της τέχνης των λογοτεχνών αυτών, ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν και εκτός ενός ευρύτερου ακαδημαϊκού ή πολιτισμικού πλαισίου δεδομένων ως «συστατικές επιστολές» των καλλιτεχνών προς το ευρύ κοινό.

Β. το είδος γραφής τους (ποίηση), που αποτελεί το απαιτητικότερο ίσως πεδίο άσκησης για τη μελλοντική εργασία σας. Επιλέχτηκαν κείμενα «δύσκολα», με την έννοια ότι και ιδιάζουσα γλώσσα έχουν, και απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις του πολιτισμικού πλαισίου παραγωγής τους, τα οποία όμως θα σας δώσουν την ευκαιρία να εξασκήσετε στο έπακρο τις ικανότητές σας.

Γ. την καλλιτεχνική αξία και πολιτιστική σημασία τους για το Ελληνικό κοινό, δεδομένου ότι απώτερος ιδανικός σκοπός του συγκεκριμένου μαθήματος θα είναι η παραγωγή, σε συνδυασμό με το αντίστοιχο υλικό του προηγούμενου σχετικού σεμιναρίου, ενός τόμου ικανού προς δημοσίευση, που θα καλύψει ένα σημαντικό κενό στη συνείδηση των βιβλιόφιλων σχετικά με την Αφροαμερικανική λογοτεχνία.